หลักฐานทางวิวัฒนาการ

              หลักฐานจากการเปรียบเทียบโครงสร้าง

อวัยวะบางอย่างของสัตว์ต่างสปีชีส์กันมีมีโครงสร้างคล้ายคลึงกันหลายประการ ถึงเเม้บางทีจะไม่ปรากฏชัดเสมอไปก็ตาม เช่น ครีบของปลาวาฬ ปีกค้างคาว แขนของคน อวัยวะเหล่านี้ ต่างก็มีรูปร่างภายนอกและหน้าที่ต่างกัน ครีบใช้ว่ายนํ้า ปีกใช้บิน และเเขนร่วมกับมือที่ใช้จับของเเต่ถ้าตรวจดูโครงสร้างภายในของอวัญวะเหล่า นี้ซึ่งได้เเก่ โครงกระดูกกล้ามเนื้อ อวัญวะต่างๆ ของสัตว์ต่างสปีชีส์เเละใช้ทํางานที่ต่างกัน แต่อาจคล้ายคลึงกันของโครงสร้างก์ยังคงมีอยู่ เช่น แขนคนกับปีกของค้างคาว ความคล้ายคลึงกันนี้เป็นความบังเอิญหรืออาจไม่เป็นไปได้หรือไม่ว่า สัตว์ที่มีอวัยวะเหล่านั้นมีบรรพบุรุษร่วมกัน นอกจากความคล้ายคลึงของโครงสร้างเเล้ว สัตว์ยังมีอวัยวะที่ทําหน้าที่คล้ายคลึงกัน แต่โครงสร้างต่างกัน เช่น ปีกของค้างคาวกับปีกของเเมลง ฯลฯ ส่วนสัตว์บางชนิดที่มีอวัยวะที่มีหน้าที่คล้ายคลึงกัน แต่อวัยวะมีโครงสร้างภายในที่แตกต่างกัน แต่มีโครงสร้างของปีกแตกต่างกัน ซึ่งสันนิษฐานได้ว่าสัตว์ที่มีอวัยวะที่ทําหน้าที่คล้ายคลึงกัน แต่โครงสร้างต่างกัน ดังนั้นสิ่งมีชีวิตที่มีโครงสร้างคล้ายคลึงกันมีความใกล้ชิดกันมากกว่าสิ่ง มีชีวิตที่มีหน้าที่ของโครงสร้างคล้ายคลึงกัน การศึกษาด้านสัณฐานวิทยา ทําให้นักวิทยาศาสตร์ทราบว่าอวัยวะบางอย่างของสัตว์บางชนิดนั้นแม้จะมีรูป ร่าง
และหน้าที่แตกต่างกันอย่างเด่นชัด แต่กลับมีรูปแบบของโครงสร้างภายในที่คล้ายคลึงกันมากเรียกว่า homologous structure เมื่อเปลียบเทียบกระดูกแต่ละช่วงตั้งแต่ แขน ขา กระดูกข้อมือข้อเท้า นิ้วมือ และ เล็บ จะเห็นว่ามีครบ แต่อาจเปลี่ยนรูปร่าง ขนาด หรือจํานวนกระดูกชิ้นย่อยๆ เพื่อให้สัมพันธ์กับการใช้งานขณะดํารงชีวิตแสดงให้เห็นว่าสิ่งมีชีวิตเหล่า นี้ว่าว่ามีบรรพบุรุษร่วมกันมา แล้วมีการปรับตัวให้เข้ากับสภาพแวดล้อมที่เปลียนแปลงไป จึงทําให้มีรูปร่างต่างกันไปในระยะต่อ

              หลักฐานการแพร่กระจายของพืชและสัตว์

ภูมิอากาศและภูมิประเทศเป็นตัวกําหนดที่ทําให้มีการกระจายของพืชและสัตว์แตก ต่างกันไปโดยอยู่กับความเหมาะสมของสภาพแวดล้อมนั้นๆ สิ่งกีดขวางต่างๆ เช่น ภูเขา ทะเลทราย ทะเลมหาสมุทร เป็นผลให้มีการแบ่งแยกและเกิดสปีชีส์ในที่สุด เช่น การเกิดสปีชีส์ของกุ้งที่ต่างกัน 6 สปีชีส์จากเดิมที่มีเพียงสปีชีส์เดียว แต่การเปลี่ยนแปลงและการเคลื่อนขยับของแผ่นทวีปทำให้กุ้งเหล่านี้ถูกแยกจาก กันโดยสภาพทางภูมิศาสตร์ และต่างก็ต้องปรับตัวให้เข้ากับสภาพแวดล้อมเมื่อเวลาผ่านไป ลักษณะความแตกต่างจึงเพิ่มขึ้นเรื่อยจนไม่อาจผสมพันธุ์กันได้อีก เกิดเป็นกุ้งต่างสปีชีส์ขึ้น

              หลักฐานด้านชีววิทยาระดับโมเลกุล

เนื่องจาก DNA เป็นตัวกําหนดโครงสร้างของโปรตีน เพราะลําดับเบสใน DNA มีความสัมพันธ์กับลำดับของกรดอะมิโนในสายของโปรตีน ถ้าลําดับเบสเปลี่ยนไปก็มีผลต่อลําดับของกรดอะมิโนด้วยทำให้เกิดสิ่งมีชีวิต ที่ลักษณะแปรผันไปจากเดิม ดังนั้นการศึกษาเปรียบเทียบความแตกต่างของโปรตีนในสิ่งมีชีวิต จึงเท่ากับเป็นการศึกษาเปรียบเทียบความแตกต่างของยีนในสิ่งมีชีวิตเหล่านั้น และทําให้ทราบถึงวิวัฒนาการในสิ่งมีีชีวิตได้ ทั้งนี้เพราะชีวโมเลกุลดังกล่าวมีความสัมพันธ์ทางพันธุกรรม ตามหลักการนี้สิ่งมีชีวิตที่มีบรรพบุรุษร่วมกันหรือมีีสายวิวัฒนาการใกล้ชิด กันก็ย่อมมีสารพันธุกรรมที่ใกล้เคียงกัน

             หลักฐานทางชีวะภูมิศาสตร์
การ แพร่กระจายของสิ่งมีชีวิตที่อาศัยในหมู่เกาะต่างๆที่มีสภาพแวดล้อมคล้าย กัน คาดว่าสิ่งมีชีวิตเหล่านี้น่าจะมีลักษณะคล้ายคลึงกัน แต่กลับพบว่าสิ่ง มีชีวิตที่พบมีลักษณะแตกต่างกัน และยังพบอีกว่าสิ่งมีชีวิตบนเกาะ มีลักษณะ เหมือนกับสิ่งมีชีวิตที่อาศัยบนแผ่นดินใหญ่ หรือเกาะบริเวณใกล้เคียงซึ่งมี สภาพแวดล้อมที่แตกต่างกันอย่างมาก ตัวอย่างเช่น การแพร่กระจายของนกฟินช์ชนิดต่างๆ ในหมู่เกาะกาลาปากอส
* หมู่เกาะกาลาปากอสเป็นหมู่เกาะที่เกิดจากภูเขาไฟในมหาสมุทรแปซิฟิก
พบ ว่านกฟินช์ในหมู่เกาะกาลาปากอสมีลักษณะคล้ายคลึงกับนกฟินช์ที่อาศัยบน ทวีปอเมริกาใต้มากกว่านกฟินช์ที่อาศัยอยู่ในหมู่เกาะต่างๆ อาจเป็นไปได้ว่า บรรพบุรุษของนกฟินช์ได้มีการอพยพมาจากทวีปอเมริกาใต้ แต่กระจายกันอยู่ จน กระทั่งมีวิวัฒนาการเป็นนกฟินช์หลากหลายสปีชีส์อาศัยอยู่บนเกาะต่างๆ ในหมู่ เกาะกาลาปากอสนั้น